Toà Án Quốc Tế ICC phát lệnh bắt giữ tổng thống Nga Putin có khả thi ?
Vừa qua, Toà án hình sự quốc tế ICC hay còn gọi tắt là Toà Án Quốc Tế vừa ban hành lệnh bắt giữ tổng thống Nga Vadimir Putin và Uỷ Viên quyền Trẻ em của Nga là bà Lvova-Belova với cáo buộc phạm tội bắt cóc và đày trẻ em Ukraine đi nơi khác và phạm tội ác chiến tranh Chống Lại Loài Người
Ngay sau khi Toà Án Quốc Tế ICC ban hành lệnh bắt giữ trên, phía Nga lập tức ra tuyên bố phản đối. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova khẳng định, đối với Nga, các quyết định của ICC không có ý nghĩa. Nga không phải một bên của Quy chế Rome về ICC và Nga không có nghĩa vụ tuân theo quy chế này.
Moskva cũng ký hiệp ước năm 2000, nhưng không phê chuẩn. Năm 2016, Tổng thống Nga V.Putin ký sắc lệnh về việc Nga rút khỏi ICC sau khi Toà Án ICC tuyên bố việc Nga sáp nhập đảo Crimea thuộc chủ quyền của Ukraine vào năm 2014 là trái pháp luật quốc tế và là hành vi xâm lược
Toà Á ICC không có lực lượng cơ hữu để tiến hành bắt giữ người. Tất cả đều phụ thuộc vào các nước thành viên hỗ trợ Toà Án ICC. Nếu vậy thì Toà Án Quốc Tế ICC phát lệnh bắt giữ tổng thống Nga Putin có khả thi hay vô hiệu lực như Nga nói ?
Toà Án ICC là gì ?
Toà Án Hình Sự Quốc Tế ICC được thành lập năm 2002 để tiến hành truy tố các tội danh về phạm tội ác chiến tranh, tội chống lại loài người, diệt chủng và tội bạo lực khi các nước thành viên không muốn hay không thể xét xử các tội phạm đó
Trụ sở của Toà Án Quốc Tế ICC đặt ở The Hague, Hà Lan và điều hành toàn bộ các cuộc điều tra, thu thập chứng cứ, … nhằm phục vụ xét xử những người nghi phạm. Toà án này có khả năng truy tố những quốc gia thành viên hoặc những tội ác diễn ra trên lãnh thổ của những quốc gia thành viên đó. Hiện tại đang có 123 quốc gia là thành viên của Toà Án ICC . Ngân sách hoạt động vào năm 2023 của cơ quan này là 170 triệu Euro ~ 180 triệu Usd
Toà Án ICC bắt tổng thống Nga Putin vì tội gì ?
Cả tổng thống Nga Putin và bà Lvova-Belova đều bị truy tố về tội ác chiến tranh. Trong đó có tội đã sử dụng vũ lực để bắt và đày các trẻ em Ukraine ra khỏi nước này và đưa đến Nga, dùng vũ lực để chuyển những người dân Ukraine từ nơi đang ở đến nơi khác
Cơ quan Toà Án ICC tin rằng tổng thống Nga Putin sẽ phải chịu trách nhiệm cá nhân cho các tội trên bằng cách thực hiện trực tiếp hoặc tham gia hoặc thông qua người khác để tiến hành. Toà Án ICC cũng cho biết Putin đã không thể kiểm soát các người dân Nga và thuộc cấp của mình trong các tội ác trên hoặc cho phép họ tiến hành các nhiệm vụ và vi phạm các tội ác trên trong khi những người này dưới quyền của tổng thống Nga Putin và ông hoàn toàn có quyền ra lệnh cho họ
Toà án ICC cũng buộc các nước thành viên có trách nhiệm bắt giữ tổng thống Nga Putin và bà Lvova-Belova nếu họ đi đến cá quốc gia này . Tuy nhiên, ICC không có lực lượng riêng để tiến hành bắt giữ hay có biện pháp nào buộc các nước thành viên phải tiến hành bắt giữ
Nga phản ứng như thế nào ?
Nga từ khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng 2 năm 2022, Nga luôn chối bỏ đã phạm tội diệt chủng và vừa qua cũng phản bác rằng các động thái của Toà Án ICC là vô nghĩa và vô tác dụng đối với Nga
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova khẳng định, đối với Nga, các quyết định của ICC không có ý nghĩa. Nga không phải một bên của Quy chế Rome về ICC và Nga không có nghĩa vụ tuân theo quy chế này.
Phán quyết của Toà Án ICC có hiệu lực trên lãnh thổ Ukraine ?
Chủ tịch Toà Án ICC là ông Piotr Hofmanski cho biết, điều này hoàn toàn không liên quan đến việc Nga không xác nhận hiệp định Rome
“Theo thoả thuận tại ICC vốn đang có 123 thành viên và chiếm hơn 2/3 tổng các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, Toà Án sẽ ra phán quyến về tội ác đã thực hiện trên vùng lãnh thổ của quốc gia mà quốc gia chấp nhận phán quyết đó. Nước Ukraine đã chấp nhận phán quyết của Toà Án ICC hai lần vào các năm 2014 và 2015”
Ông Piotr Hofmanski nhấn mạnh “
“43 quốc gia đã trình báo tình hình tại Ukraine lên toà án ICC , có nghĩa rằng họ đã chính thức thúc đẩy quá trình ra phán quyết của toà án . Toà Án sẽ ra phán quyết về tình hình phạm tội ác trên lãnh thổ Ukraine kể từ tháng 11 năm 2013 cho đến nay bất kể quốc tịch của các bị cáo đang bị buộc tội “
Tổng thống Putin sẽ có kết cục cuối cùng tại Toà Án ICC ?
Lệnh bắt giữ trên lý thuyết sẽ đánh dấu bước đầu tiên để đi đến việc xét xử sau cùng. Mặc dù vậy, với tình hình hiện nay, việc tổng thống Nga Putin bị bắt gần như sẽ không diễn ra . Trước đây, trong 20 năm qua, toà án ICC chỉ mới ra phán quyết buộc tội trong 5 vụ tội nghiêm trọng và chưa có ai là chức vụ hàng đầu bị truy tố và bắt giam lúc đang tại chức
Tuy nhiên, việc điều tra của Toà Án ICC cũng sẽ cung cấp chứng cứ để các tội ác chiến tranh có thể bị truy tố tại Toà Án ở Ukraine và đang ngày càng có nhiều quốc gia tiến hành việc điều tra này
Ngoài ra, Toà Án ICC cũng đang chuẩn bị một phiên toà khác nhằm truy tố hành vi xâm lược của Nga
Ảnh hưởng của việc tổng thống Nga Putin bị Toà Án ICC ra lệnh bắt giữ
Như đã nói trên, mặc dù sẽ rất khó có việc Putin bị bắt giữ để giao cho ICC nếu không nói là hoàn toàn không có khả năng đó. Tuy nhiên, uy tín quốc tế của Nga sẽ không còn, các quốc gia khác sẽ rất e dè khi tiến hành quan hệ làm ăn thương mại. Đặc biệt, ông Putin sẽ rất khó khăn trong việc đi lại giữa các quốc gia vì chính phủ các quốc gia khác sẽ rất khó trả lời dư luận quốc tế nếu như cho phép ông Putin quá cảnh mà không tiến hành bắt giữ
Do đó, việc Toà Án ICC ra phán quyết bắt giữ tổng thống Nga Putin và kết luận Nga phạm tội ác chiến tranh sẽ mang ý nghĩa dư luận quốc tế, chính trị nhiều hơn và đặc biệt sẽ làm suy giảm tinh thần chiến đấu của binh sĩ Nga . Hiện nay, ngày càng nhiều video cho thấy binh sĩ Nga đã bày tỏ sự hối hận khi giết dân Ukraine và các binh sĩ Nga khác cũng sẽ tự hỏi vì sao họ phải đến Ukraine chiến đấu ?. Chính nghĩa của cuộc chiến này là ở đâu khi quốc tế đã kết luận cuộc chiến này là tội ác chiến tranh ? . Họ sẽ tiếp tục cầm súng bắn vào dân Ukraine, pháo kích sập nhà dân không khi bản thân biết rằng họ không phải tổng thống Putin và hoàn toàn có khả năng một ngày nào đó, họ sẽ bị bắt và đưa ra Toà Án ICC xét xử
